Aysel Turizm ile birlikte Türkiye'ye gelen Alman turistlerin ilgi alanı 'deniz, kum, güneş' değil, orkide türleri! Orkide turları martta başlayıp haziran sonuna kadar devam ediyor. Bu turlar sayesinde varlığından kimsenin haberinin olmadığı 17 yeni orkide türü keşfedildi.
Aysel Turizm, sadece Almanlara yönelik çalışan ve bünyesinde pansiyon tarzında dört ayrı oteli barındıran bir acente. Ancak bu acenteyi diğerlerinden ayıran en büyük özelliği kuş ve orkide turları düzenlemesi. Aysel Turizm'in sahibi Aysel Koch, ülkedeki bütün orkide tarlalarını avucunun içi gibi biliyor. Koch "Bu turlar sayesinde Türkiye'de henüz literatüre girmemiş 17 ayrı çeşit orkide türü keşfettik." diyor. Soyadından da anlaşılacağı üzere Aysel Hanım, Alman biyolog Dr. Nicholaus ile evli. 1971 yılında Münich'te Dr. Nicholaus ile tanışan Aysel Hanım, bu birlikteliği sadece nikah ile sınırlı kalmamış iş hayatına da yansıtmış. 1975'te Türkiye'ye yönelik ilk turlarına başlamışlar. Nicholaus, doktorasını ornitoloji üzerine yaptığından ilk işleri 'göçmen kuşlar'a yönelik bir çalışma olmuş. Silifke'nin Göksu Deltası'nda, Pamucak'taki Menderes Deltası'nda ve bazı dağlarda çok çeşitli kuş cinsleri bulunduğunu hatırlatıyor. Örneğin, Kızılcahamam Ormanı'nda 4 ayrı akbaba ailesi ile siyah leyleklerin varlığından ya da Göksu Delta'sındaki deniz horozundan bahsederken olaya oldukça yabancı kalıyoruz. Zaten bu kuş türlerinin Türkiye'de fazlaca bilinmediğini de söylüyor. Almanlar özellikle dalgıçkuşu, ağaçkakan, arıkuşu, guguk kuşu, flamingo ve pelikanlara rağbet ediyorlarmış. Bu turların sadece sonbahar veya ilkbahar aylarında düzenlendiğini anlatıyor. Çünkü yaz sıcaklarında ortada kuş filan görülmüyor. Sonbahar kuşların göç mevsimiymiş, ilkbaharda da yavrulayıp onları büyütüyorlar. Aysel Hanım, kuş görmeye gelenlerin yanı sıra orkide meraklılarına da tur düzenliyor. Kuş için turlara gelenler çiçeklerle de ilgileniyorlarmış. Aysel Turizm, orkide turlarına 1980'li yıllarda başlamış. Orkide turlarının mart ayında başlayıp haziran sonuna kadar devam ettiğini söylüyor. Bu turlar sayesinde Türkiye'de varlığından kimsenin haberinin bile olmadığı 17 yeni orkide türü keşfedilmiş. Yeni orkide türlerine rastlanmasında Türkiye'de son zamanlarda görülen iklim değişikliklerinin de rol oynadığını kaydediyor.
Aysel Hanım, ekoloji konusunda oldukça hassas. Bu yüzden büyük gruplarla orkide alanlarına gezi yaptırmıyor. Gruplar 10 ila 18 kişi arasında değişiyor. Daha büyük grupların kontrolü zor olduğu ve gezi alanlarındaki bitkilerin çiğnenmemesi için böyle bir karar alınmış. Turlara katılanların büyük bir çoğunluğunu akademisyenler teşkil ediyormuş. Aysel Hanım turistlerin, gezilere ellerinde kitaplarla çıktıklarını söylüyor. Rastladıkları farklı türde bitkileri ellerindeki kitaplardaki türlerle karşılaştırıyorlarmış. Gruplar Türkiye'ye yanlarında biyoloji konusunda uzman bir grup lideri ile geliyor. Yanlarına da bir Türk rehber veriliyor. Ancak haliyle bu rehberlerin pek de bitki türlerinden haberdar oldukları söylenemez. Türk grupların bitkiler konusunda hassas olmamasından şikayetçi. "Geçenlerde Muğla Bafa Gölü kenarındaki otele bir otobüs dolusu yerli turist gelip, yemek molası verdi. Mola bitince içlerinden bazıları otel kenarında bulunan lale bahçesine daldılar. Anemon denilen Manisa laleleri adeta talan oldu. Halbuki bu laleler koparıldıktan birkaç saat sonra söner." diyerek sitem ediyor. Aysel Hanım'ın üzerinde durduğu bir başka konu ise 'salep' yapımında kullanılmak üzere Bafa çevresindeki orkidelerin toplanılması. Bu şekilde orkide neslinin hızla tükendiğini ileri sürüyor.
Rehber bulmakta zorlanıyoruz
Avrupa'daki endemik bitki sayısı toplam 2 bin 750 adet iken bu sayı ülkemizde 3 bin adet. Sadece Antalya ilimizdeki endemik bitki sayısı 600. Endemik açıdan zengin bir ülkede olmamıza karşılık bu konuda eğitimli rehber sayısı yok denecek kadar az. Alman pazarına yönelik çalışan Lamia Tanıtım'dan Lamia Öğütmen "Bir başkonsolos firmamıza botanik turu yapmak için başvuruda bulundu. Ancak bunun için gerekli rehber bulmakta zorlanıyoruz." diyerek sitem ederken Abelya Tur'dan Mesut İnan, turist rehberlerinin yetişmesine yönelik Rehberler Odası ile birlikte ortak çalışmalar yaptıklarını anlatıyor. İnan, turist rehberlerine verilen eğitimde botanik konusunun yüzeysel geçtiğine inanıyor. "Bunlar uzmanlık isteyen konular. Örneğin, iğne yapraklı ağaçlara çam deriz. Yaprağını dökmeyen, çama benzeyen; ama familya olarak çam ile alakası bile olmayan bitkiler var. Orkideye benzeyen bitkiler o kadar çok ki. Bu alanda çalışmak isteyen rehberlerin detaylı bilgilerle donatılması gerekir." diyor.
Kaz Dağları için rehber yetiştiriliyor
Ekolojik turlar için olumlu adımlar atılmıyor değil. Balıkesir'in Edremit ilçesinde, Kaz Dağları Milli Parkı sınırları içinde, yerli ve yabancı turistlerin gezileri sırasında yanlarında bulundurmaları zorunlu olan rehberlere yönelik eğitim semineri başladı. Kurs bitiminde yapılacak sınavda başarılı olanlara aviator siteleri için belge verilecek. Kursun şartı, rehber olacak kişilerin Edremit nüfusuna kayıtlı olması. Milli parklarda gezmek isteyen yerli ve yabancı turistlere rehberlik yapacak kişilere yönelik ilk kez bir seminer düzenlenmesi açısından bu kurs önem taşıyor.